De schouders van Kaag | Column Sander Schaap
Schril contrast
De uitslagenavond was wezenlijk anders dan andere. En niet alleen omdat Ron Fresen verstek moest laten gaan vanwege corona. Of omdat lijsttrekkers niet in een dampend Paradiso of Haagse kroeg te zien waren, maar in hun werkkamer de uitslagen volgden. Het was het schrille contrast tussen de uitzinnige vreugde van een op tafel dansende Kaag, en de zichtbaar prikkende tranen van een aangedane Jesse Klaver. De vreugde bij het progressieve D66 voor het evenaren van hun beste uitslag ooit, en de bittere pil die Marijnissen maar met moeite doorgeslikt kreeg. De vreugde bij nieuwkomers als Bij1 en Volt en de ingehouden verbijstering van Lilianne Ploumen.
Gemengde gevoelens
De afgelopen weken voerden niet alleen politieke partijen campagne. Ook wij deden dat. Omdat we het belangrijk vinden dat mensen stemmen. Maar vooral: dat mensen dat doen met hun hart. Dat ze bij het inkleuren van hun stembiljet, ook even stilstaan bij het lot van mensen op de vlucht. Even nadenken over de kinderen in de hel van Moria, over de duizenden mensen die in Nederland uitzichtloos wachten op een antwoord van de IND. En ik denk dat die mensen, die hun hart hebben laten spreken, net als ik, met sterke en gemengde gevoelens naar deze uitslag hebben gekeken.
Extremer dan ooit
Want laten we er niet ingewikkeld over doen. Deze uitslag is geen feestje voor mensen die vluchtelingen een warm hart toedragen. Waar in de oude Tweede Kamer 68 blauwe stoeltjes bezet werden door in belangrijke mate vluchtelingvriendelijke volksvertegenwoordigers, is dat aantal nu gezakt naar 63. De rechtse meerderheid die weinig op heeft met de opvang van mensen die zijn gevlucht verstevigt zich. Om nog maar te zwijgen over het uiterst rechtse blok van 29 zetels. Groter dan ooit. Rechtser dan ooit. Extremer dan ooit.
Grote verantwoordelijkheid
Tegelijkertijd. Een progressieve partij, met een voor vluchtelingen buitengewoon vriendelijk programma, is de tweede partij van het land geworden. Dat Sigrid Kaag daarmee een prominente plek aan de formatietafel krijgt lijkt een gegeven. Dat er daarmee een grote verantwoordelijkheid op haar schouders rust evenzo. Een verantwoordelijkheid om te laten zien dat nieuw leiderschap geen campagneslogan, maar haar leidmotief is. Leiderschap dat 'omkijkt naar mensen en verder kijkt dan morgen' en een breuk met het verleden kan forceren. De koers weet te verleggen. Afscheid te nemen van uitsluiten en afweren, en het verwelkomen van medemenselijkheid en zorg voor elkaar.
Er rust een grote verantwoordelijkheid op de schouders van Sigrid Kaag. Een verantwoordelijkheid om haar rug recht te houden. Ook bij wind tegen. Want alleen dat is echt nieuw leiderschap.