Gevolgen coronacrisis voor vluchtelingen en asielzoekers in Nederland

Nieuws, 1 april 2020
Leestijd, 4 min.
De coronacrisis heeft verstrekkende gevolgen voor vluchtelingen en asielzoekers in Nederland (en daarbuiten). Krijgen asielzoekers die Nederland binnenkomen nog wel opvang? Kunnen vluchtelingen nog wel naar Nederland reizen om asiel aan te vragen? En hoe zit het met gezinshereniging? Hieronder zetten we alle maatregelen en ontwikkelingen op een rij.  

Laatste update: 7 juli 2020

Asielprocedure

  • De asielprocedure wordt weer gestart met behulp van het telehoren van asielzoekers. De IND begint mondjesmaat met de eerste asielverzoeken. Als het telehoren goed werkt, zullen er meer asielzoekers op deze wijze worden gehoord.
  • Voor de asielzoekers op Schiphol in grensdetentie geldt dat de asielprocedure gewoon door gaat, met inachtneming van de RIVM-maatregelen

Opvang

  • Nieuwe asielzoekers kunnen inmiddels weer bij het aanmeldcentrum Ter Apel een asielverzoek indienen en krijgen daar opvang. Tot 12 mei konden asielzoekers terecht in de noodonderdaklocatie in Zoutkamp, een oude legerkazerne nadat de staatssecretaris op 15 maart had besloten dat er geen nieuwe asielzoekers in de opvang werden toegelaten. In Zoutkamp mochten asielzoekers het terrein niet verlaten en ook geen bezoek ontvangen. In die zin was het een vorm van detentie. Tot 25 mei werd de locatie nog twee weken gebruikt als quarantaine-opvang voor asielzoekers uit het azc in Sneek.
  • Alle groepsactiviteiten zijn in de azc’s vooralsnog gestaakt. Bewoners wordt gevraagd zoveel mogelijk in hun kamers te blijven. Dit betekende onder meer dat asielzoekerskinderen niet meer naar school konden. Samen met de Werkgroep kind in azc voerde VluchtelingenWerk afgelopen weken actie om wifi op de azc's te verbeteren, zodat digitale lessen konden worden gevolgd. Het COA heeft inmiddels een grote verbeterslag gemaakt. De wifi-verbindingen zijn in de meeste azc’s verbeterd, waardoor de digitale journaals van VluchtelingenWerk onder meer beter te volgen zijn.
  • De toegang tot de medische zorg is beperkt omdat er geen inloopspreekuren plaatsvinden. Een afspraak gaat nu telefonisch.

Toegang tot Nederland

  • Vanaf donderdag 19 maart om 18.00 uur zijn de Nederlandse grenzen gesloten voor niet noodzakelijke reizen van mensen van buiten de EU. Het verkrijgen van visa om naar Nederland te kunnen reizen wordt hierdoor bemoeilijkt.
  • Ook andere EU-landen beperken de toegang. Hierdoor is het moeilijker om door Europa te reizen. Het aantal asielzoekers die naar Nederland komen is flink gedaald.
  • Asielzoekers die met het vliegtuig naar Nederland reizen, kunnen nog wel asiel aanvragen. Asielzoekers aan de landsgrenzen moeten worden toegelaten als ze aangeven een asielverzoek te willen doen.

Gezinshereniging

  • Aanvragen voor gezinshereniging zijn nog steeds mogelijk. VluchtelingenWerk probeert deze aanvragen zo goed mogelijk te ondersteunen, ook al is direct contact met de statushouders beperkt. In de praktijk liggen veel gezinsherenigingsprocedures stil omdat het onderzoek (gehoor, DNA-onderzoek) niet plaats kan vinden.
  • Als gezinsleden wel toestemming hebben om naar Nederland te komen, kunnen zij hun visum niet ophalen.  De ambassades hebben hun dienstverlening voor gezinshereniging gestopt.
  • Vanaf eind mei is opvang in een azc weer mogelijk. Het verlenen van verblijfsdocumenten en inschrijving in het bevolkingsregister is sinds half mei langzaam weer op gang gekomen. Gezinsleden die Nederland via gezinshereniging afgelopen maanden binnenkwamen, kregen lange tijd geen opvang in een azc en verbleven noodgedwongen in woningen van de statushouder, vaak niet geschikt voor meerdere personen. Ook konden zij geen verblijfsdocumenten krijgen en niet worden ingeschreven in het bevolkingsregister. Zij konden daardoor geen aanspraak maken op voorzieningen.
  • Door de verminderde mogelijkheden tot communicatie met VluchtelingenWerk, de IND, de ambassade en bijvoorbeeld het juridisch loket dreigt het gevaar dat vluchtelingen niet aan de wettelijke termijnen kunnen voldoen. Bijvoorbeeld voor de aanvraag van gezinshereniging. Daarvoor geldt een termijn van drie maanden.

Huisvesting

  • De huisvesting van vluchtelingen in gemeenten ligt grotendeels stil. Alleen in urgente situaties kunnen sommige vluchtelingen nog van een asielzoekerscentrum naar een woning in een gemeente verhuizen.

Inburgering

  • Vanaf 1 juni mogen er weer klassikale inburgeringslessen worden gegeven, mits aan de RIVM voorwaarden wordt voldaan. Nieuwkomers die moeten inburgeren in de Nederlandse samenleving krijgen daarvoor twee maanden langer de tijd. Ze konden door de coronacrisis tijdelijk geen klassikale inburgeringslessen volgen en geen examen afleggen. Op 24 april werd bekend dat nieuwkomers nog eens twee maanden extra krijgen, in totaal dus vier extra maanden. Op 6 juli werd bekend dat nieuwkomers nog eens twee maanden extra krijgen, in totaal dus zes extra maanden.
  • Inburgeringslessen op afstand zijn onder bepaalde voorwaarden toegestaan.
  • Het afnemen van inburgerings- en staatsexamens NT2 zal vanaf 15 juni weer worden hervat. Voor sommigen is het slagen voor de taalexamens ook een voorwaarde voor toelating tot een opleiding of studie (vaak na de zomer). Als het redelijkerwijs te verwachten is dat deze studenten voor 1 januari 2021 hun NT2-diploma behalen, kunnen zij door de mbo-opleiding alsnog worden toegelaten en voor 1 oktober van het studiejaar 2020-2021 worden ingeschreven.

Werk

  • De maatregelen om het coronavirus te bestrijden, zoals het sluiten van de horeca en verbod op het uitvoeren van contactberoepen, treffen vluchtelingen die de afgelopen jaren werk hebben gevonden relatief zwaar. Zij hebben namelijk vaak werk gevonden in juist de branches die nu zwaar worden getroffen, zoals de horeca (zo'n 30%). Bovendien werken vluchtelingen vaak in tijdelijke en flexibele arbeidsovereenkomsten, waardoor geen werk ook al snel geen inkomen betekend.
  • Vluchtelingen vinden het lastig om de juiste informatie in te winnen als ze het werk zijn verloren. De fysieke loketten van de gemeente en UWV zijn gesloten en de beschikbare informatie is vaak alleen in het Nederlands en digitaal beschikbaar. Daarnaast kunnen werkgevers vaak ook nog geen duidelijkheid geven, omdat ze vaak nog niet weten of ze gebruik kunnen of willen maken van de noodmaatregelen van het kabinet.

Bied Afghanen bescherming

VluchtelingenWerk Nederland roept het Nederlandse kabinet op om Afghaanse vluchtelingen de bescherming te bieden die zij nu heel hard nodig hebben. Help ook mee en laat je stem horen!