‘De wereldpolitiek kan ik niet veranderen, maar in Almere doe ik wat ik kan’
Wat begon met een appgroep voor Oekraïens- en Russischsprekende inwoners én vluchtelingen, mondde uit in een netwerk van contacten, spreekuren, activiteiten en ontelbare hulpvragen. Nu Natalia vertrekt als teamleider bij VluchtelingenWerk, zijn er meer dan 700 appcontacten die ze allemaal persoonlijk wil inlichten. 'Ik weet niet altijd alle namen, maar ik ken al hun verhalen. Ik weet wat ze hebben meegemaakt en wat er achter hun ogen schuilgaat.'
Eenzame ouderen
De gemeente Almere draagt zorg voor ongeveer 1700 Oekraïense vluchtelingen. Ze verblijven op 13 locaties van verschillende grootte, zoals het woonunitcomplex in de Indische Buurt met ruim 600 bewoners. VluchtelingenWerk hield daar, en op een aantal andere locaties in Almere, wekelijks spreekuren voor Oekraïense vluchtelingen. Landelijk gebeurt dat op vele honderden locaties, en online.
'Het is belangrijk om goed te kijken wat voor hulp er nodig is op een locatie. Er zijn hier ruim 200 kinderen, veel vrouwen en ook een grote groep ouderen. Zij werken meestal niet meer, zijn niet heel digitaal vaardig. Ze lezen de hele dag het nieuws over de oorlog, hebben familie in het leger en elk moment kunnen ze slecht nieuws krijgen. Ik zag deze mensen echt vereenzamen', vertelt Natalia. Overdag zijn bovendien veel kinderen naar school, de volwassenen werken. Het leidde ertoe dat Natalia en haar collega’s zich extra voor ouderen zijn gaan inzetten.
Van Sinterklaas tot Vrouwendag
Zo staat er in de activiteitenzaal een piano die van Natalia zelf is geweest, startte ze een zangkoor voor senioren en zijn er gezellige bijeenkomsten met eten, drinken en het leren kennen de Nederlandse cultuur. 'Met Sinterklaas had ik voor alle vrouwen een mooie ketting ingepakt en ik zei tegen ze: doe allemaal één schoen uit! Iedereen was verbaasd natuurlijk, maar het was zo leuk om daarna de cadeautjes erin te doen en iedereen blij te maken en kennis te laten maken met Nederlandse feesten.'
Ook Internationale Vrouwendag, een belangrijk moment in Oekraïne, maakte Natalia tot een feestje op de opvanglocatie. 'Het is de enige dag van het jaar dat vrouwen echt in het zonnetje worden gezet, met bloemen bijvoorbeeld. De relatie tussen man en vrouw is er nog heel anders dan in Nederland. Ik vind het belangrijk om die momenten eruit te lichten en de verschillen tussen de twee landen te overbruggen. Daar wordt iedereen gelukkiger van.'
Vraagbaak voor velen
Als Russische vrouw die al twintig jaar in Nederland woont, voelde het voor Natalia als haar burgerplicht om Oekraïense vluchtelingen te helpen. 'Juist vanwege mijn Russische roots wil ik me inzetten voor Oekraïners. De wereldpolitiek kan ik niet veranderen, maar hier in Almere doe ik wat ik kan en daar heb ik gelukkig vooral positieve reacties op gekregen.'
Om goed contact en het vertrouwen van de Oekraïner te krijgen, kan het helpen om de taal te spreken en de cultuur te kennen. 'Autoriteiten worden door Oekraïners vaak gezien als een vijand. Als de overheid iets wil vertellen, kan het niet iets goeds zijn. Dat is de eerste gedachte. Aan ons de taak om goed uit te leggen hoe het in Nederland werkt.'
Doorverwijzen is ook helpen
Dankzij de Almere-appgroep weet Natalia niet alleen de bewoners van opvanglocaties te bereiken, maar ook vele andere Oekraïners. Dat is belangrijk, omdat de regelgeving voor vluchtelingen uit Oekraïne regelmatig verandert. 'Als mensen eenmaal weten dat je veel vragen kunt beantwoorden, dan wordt je snel gevonden, ook door mensen die in particuliere opvang wonen en zelfs door Oekraïners in andere Europese landen.' Duidelijke grenzen aangeven is daarbij essentieel, vertelt ze, want je kunt geen wonderen verrichten.
'Als iemand geen huis kan vinden, kan ik dat niet op magische wijze alsnog oplossen. Als teamleider bij VluchtelingenWerk is je taak soms ook om op een goede manier door te verwijzen naar de juiste instantie, die gespecialiseerd is in een onderwerp. Dat is soms de gemeente, met wie we hier goed samenwerken, of de Belastingdienst of bijvoorbeeld de IND. We helpen mensen natuurlijk wel op weg om bij de juiste informatie en het juiste loket uit te komen.'
Veel vluchtelingen op de Almeerse opvanglocatie komen uit de regio Donetsk, in het oosten van Oekraïne. Dat is een zwaargetroffen gebied. 'Ze praten wel met me over terugkeren, willen dat ook. Maar de vraag is of er überhaupt een huis is om naar terug te keren, dat is in veel gevallen niet eens meer zo. En ook voor hen probeerde ik er te zijn, al is het maar om naar hun verhaal te luisteren. Als teamleiders zijn we geen psychotherapeut, maar een gesprek van mens tot mens kan vaak al veel doen.'
Meer online dienstverlening
VluchtelingenWerk verkleint de komende maanden het aantal fysieke spreekuren en andere activiteiten op de opvanglocaties voor Oekraïners, zo ook in Almere. Dat betekent dat we minder zichtbaar zullen zijn voor vluchtelingen en samenwerkingspartners. Dit heeft te maken met de reducering van de landelijke subsidie en de overgang naar lokale financiering voor onze dienstverlening. Gemeenten kunnen voortaan zelf de diensten en producten voor Oekraïners bij ons inkopen. Oekraïners kunnen nog steeds bij ons terecht voor online spreekuren, waarbij ze op afspraak een videogesprek voeren met een medewerker of vrijwilliger van VluchtelingenWerk. Ook voorzien we hen van actuele informatie via RefugeeHelp en onze social media kanalen @RefugeeHelp_NL en @luna_uanl voor tieners.
Zet je in voor Oekraïense vluchtelingen in Nederland
Wil jij teamleiders als Natalia ondersteunen bij onze dienstverlening aan Oekraïense vluchtelingen? Word dan vrijwilliger bij VluchtelingenWerk. Een paar uur in de week maakt al een wereld van verschil.