EU sluit migratiedeal met Egypte: ‘cash for migrant control’ deals zijn geen oplossing
Het speerpunt van de deal is het bewaken van grenzen en het voorkomen dat vluchtelingen naar de EU reizen. Dit soort ‘cash for migrant control’ deals hebben eerder tot schrijnende situaties geleid. Zo lieten Tunesische grenswachten vluchtelingen in de woestijn achter. We vrezen dat dit straks ook gebeurt met vluchtelingen in Egypte. We zien nu al dat Egypte de grens gesloten houdt voor vluchtelingen uit Soedan. De druk om vluchtelingen te weren zal door deze deals alleen maar toenemen. Wij vinden dat de EU moet investeren in het creëren van perspectief voor vluchtelingen: veilige vluchtroutes en investeringen in echte bescherming van vluchtelingenrechten in de regio. Dat betekent toegang tot een werkend asielsysteem inclusief menswaardige opvang en daadwerkelijk perspectief om een bestaan op te bouwen in het land. Het betalen van grenswachten om de doorreis naar Europa te belemmeren zal tot meer mensenrechtenschendingen leiden.
Geen werkend asielsysteem
Egypte heeft geen functionerend asielsysteem om vluchtelingen te beschermen. Er verblijven nu al honderdduizenden vluchtelingen uit met name Soedan en Syrië. Het land grenst met Gaza waar de spanningen enorm zijn. Vluchtelingen moeten zich registreren bij UNHCR dat hiervoor veel te weinig capaciteit heeft. Als een vluchteling het lukt om de grens te bereiken, dan moet er nog een lange, gevaarlijke tocht afgelegd worden naar de UNHCR posten in Caïro en Alexandrië. Als iemand tussentijds opgepakt wordt, dan is er kans dat diegene in detentie komt en wordt uitgezet. Dit is een schending van internationaal recht. NGO's spreken over mensonterende situaties in detentie waar ook kinderen opgesloten zitten. Vluchtelingen die wel geregistreerd zijn moeten zichzelf zien te redden in de steden zonder enige ondersteuning. Dit maakt hun positie heel kwetsbaar.
Egypte is geen veilig derde land
Egypte is geen veilig derde land voor vluchtelingen. Veilige derde landen zijn landen buiten de Europese Unie, waar de vluchteling eerder heeft verbleven en waar vluchtelingenrechten worden nageleefd. Er zijn verschillende berichten dat vluchtelingen die gegronde vrees voor vervolging in hun land van herkomst hebben, terug zijn gestuurd. Ook is Egypte niet veilig voor eigen onderdanen die kritisch zijn op de feitelijk dictatoriale regering, zoals journalisten en mensenrechtenverdedigers die het land ontvluchten.
Stel mensenrechten centraal
Het sluiten van dit soort migratiedeals betekent het afbreken van het principe van internationale vluchtelingenbescherming. Vluchtelingenbescherming werkt alleen als zoveel mogelijk landen meedoen en legale veilige opties bieden voor mensen die op zoek zijn naar internationale bescherming. Zo kunnen landen er bij elkaar van op aan dat niemand overvraagd wordt en vluchtelingen elders terecht kunnen als het niet meer gaat. De afgelopen jaren zagen we in de praktijk al hoe met dit soort deals de bijl aan de wortel van internationale vluchtelingenbescherming wordt gezet. Migratiesamenwerking met andere landen moeten de bescherming van vluchtelingen centraal stellen. Dat gebeurt nu niet in dit soort deals.