Over deze noodopvang zijn bewoners tevreden (wat is het 'geheim'?)
Het centrum van het Brabantse Schijndel ligt er deze ochtend rustig bij. Alleen het bordje ‘cno om de hoek’ wijst erop dat in het oude pand achter het dorpsplein zo’n honderdtwintig asielzoekers en vluchtelingen worden opgevangen. Net als de meeste noodopvanglocaties is ook deze plek sober ingericht. Wie naar binnen wil, wordt begroet door de beveiliging en komt daarna in een kale gang met kleine kamertjes. In één van die kamers klapt projectmedewerker Willem van den Eijnde van VluchtelingenWerk zijn laptop open. Hij draait twee ochtenden in de week het spreekuur. Asielzoekers kunnen er met en zonder afspraak terecht met hun vragen.
Vragen in de noodopvang
‘De meeste vragen gaan over gezinshereniging’, vertelt Willem. ‘Aan die procedure zijn veel regels en strenge termijnen gebonden.’ Hij haalt een lijst tevoorschijn met namen die bijna allemaal blauw gearceerd zijn. ‘We houden daarom goed bij of we iedereen hebben voorgelicht. Nog een paar mensen te gaan en dan weten ze allemaal wat ze moeten doen.’ Dan verschijnt de eerste cliënt van Willem: meneer Fatah stapt met een dikke map over de drempel.
Ondertussen druppelen bewoners de gezamenlijke hal binnen. Er staan lange witte tafels, waaraan drie keer per dag gegeten wordt. De Syrische Hala (33) vult haar gekleurde mok bij het koffieapparaat. Net als veel andere alleenreizenden slaapt ze met acht anderen op een kamer. Elke ochtend als ik wakker word, denk ik: waar ben ik, wie zijn deze mensen? Het went niet.’
Woonbegeleiders helpen een handje
Ook Ishane komt een bakkie halen. Ze is een van de twee woonbegeleiders van de gemeente die elke dag van 9.00 tot 16.00 uur klaarstaan voor de bewoners. Haar eerste activiteit van de ochtend zit er net op: de kinderen naar school begeleiden. ‘Er verblijven hier best veel kinderen en dat zorgt voor een behoorlijk drukke ochtendspits’, legt ze uit. ‘We ondersteunen ouders er daarom een beetje bij. En als we iemand missen, lopen we even naar de kamer: is er misschien iets aan de hand?’
De Syrische Kawa (28) heeft zijn dochters net naar school gebracht. De meiden gaan elke ochtend met plezier. ‘Dat was in Turkije wel anders’, vertelt hij. Het gezin vluchtte erheen om te ontsnappen aan de oorlog in Syrië, maar steeds vaker worden Syrische vluchtelingen in Turkije willekeurig opgepakt en uitgezet. ‘De situatie werd voor ons te gevaarlijk’, legt hij uit. Hij scrolt door de vrolijke foto’s van zijn dochters op school: de juf stuurt er elke dag wel een. ‘Op een vorige opvanglocatie hielden we de meiden binnen, want er werd gedronken en geblowd. Hier voelen mijn vrouw en ik ons veilig, dus zij ook.’
Eén nadeel is er wel, vinden de dochters van Kawa. Dat is het eten. Net als op veel andere opvanglocaties kunnen ook de bewoners in Schijndel niet zelf koken. Vooral voor kinderen is het lastig om op vaste tijden te eten en aan nieuwe gerechten te wennen, ervaart ook Kawa. ‘“Papa mag ik noedels”, roepen ze elke dag.’ Dan klinkt er geroep uit de keuken. Ibrahim van de catering heeft het gehoord. Hij moppert in het Arabisch, maar zijn lachende gezicht en die van de bewoners verraden dat er grappen worden gemaakt. Het illustreert de sfeer op de locatie: de bewoners en het personeel kennen elkaar.
Hier voelen mijn vrouw en ik ons veilig, dus mijn dochters ook
Als Ibrahim even later de lunch klaarzet, samen met bewoner Gholamreza (50) uit Iran die sinds vandaag in de keuken werkt, schuift iedereen aan. Bewoners én medewerkers, van de medische zorg tot aan de beveiliging. ‘Dat doen we bewust’, vertelt locatiemanager Atiq Rasekh van gemeente Meierijstad, waar Schijndel onder valt. ‘Want tijdens de lunch heb je laagdrempelig contact met de bewoners. Alles wat we dan signaleren, pakken we op.'
Atiq: 'Zo merkten we dat veel van hen onzeker werden van de onduidelijke volgorde waarop asielaanvragen in behandeling worden genomen: werden zij misschien vergeten? We organiseerden een bewonersbijeenkomst en nodigden de IND uit om hun beleid toe te lichten. Dat nam bij de bewoners wat zorgen weg.’
Vier op de tien bewoners heeft werk
Na de lunch blijft een groepje vrouwen hangen. Een van hen is de Venezolaanse verpleegster Maya (32). ‘De locatiemanager vroeg hoe ik me voelde, als enige uit een Spaanstalig land. Het is fijn om te weten dat daar oog voor is, maar ik pas me wel aan.’ Via de gemeente vond ze een vrijwilligersbaan waar ze haar moedertaal kan spreken: twee keer per week bezoekt ze een mevrouw met alzheimer die al jaren in Nederland woont, maar oorspronkelijk uit Spanje komt.
Maya is niet de enige met vrijwilligerswerk. Vier op de tien bewoners van deze locatie heeft vrijwilligerswerk of een betaalde baan. Contactpersonen van de gemeente koppelen hen aan organisaties en werkgevers in de buurt. Andere gemeenten zijn nieuwsgierig: hoe krijgt Meierijstad dat voor elkaar? Het antwoord van Atiq klinkt zo simpel. ‘Zie de bewoners als mens in plaats van als nummer.’
Zie de bewoners als mens in plaats als nummer
Atiq weet uit eigen ervaring hoe een persoonlijke aanpak het verschil kan maken. Samen met zijn moeder, zus en broertjes vluchtte hij in 1999 uit Afghanistan. ‘Ik weet nog dat we ons een keer om negen uur ’s ochtends moesten melden in Den Haag. Als iemand had geweten dat mijn moeder alleen met vijf kinderen vanuit het azc in Leeuwarden moest komen, was de afspraak waarschijnlijk wat later gepland.’ Daarom houden Atiq en zijn collega’s met alle bewoners een kennismakingsgesprek: wat is hun situatie? Wat zijn hun kwaliteiten en behoeften? ‘Maar we wijzen bewoners ook op hun plichten en verantwoordelijkheden’, benadrukt Atiq. ‘Wees een goede buur voor de mensen in Schijndel en besef dat je het visitekaartje bent voor de hele groep.’
In de loop van de middag arriveren teamleider Marjolein Bakker - Hopman en vrijwilliger Ad van VluchtelingenWerk. Daarmee wordt het best krap in hun kamertje. Als er dan ook nog een cliënt langskomt, besluit Ad vaak om zijn voorlichting over de asielprocedure ergens anders te geven. Samen met bewoonster Zainab (19) uit Irak zoekt hij een geschikte plek. Tijdens het rondje door het gebouw laat Zainab een gemeenschappelijke woonkamer zien. ‘Een paar weken geleden hebben we deze ruimte leeggehaald en ingericht als tijdelijke slaapkamer voor een Syrisch gezin’, legt Zainab uit.
Bewoners op één
Dat er ruimte werd gemaakt voor een extra kwetsbaar gezin maakte indruk op de bewoners, maar ook op het team van VluchtelingenWerk. Teamleider Marjolein: ‘De dochter van een bewoner was nog in Syrië toen ze ernstig ziek werd. In dat soort schrijnende situaties kunnen we een spoedaanvraag doen voor gezinshereniging. Veel eerder dan verwacht mocht het gezin naar Nederland komen.'
Hier zie je wat we kunnen bereiken als de bewoners op één staan. Dat geeft vertrouwen
Marjolein: 'Met de overvolle opvangcentra was er nergens plek om ze samen op te vangen. Dat de gemeente zich, sámen met de bewoners, zo heeft ingezet om ervoor te zorgen dat het gezin bij elkaar kon blijven, is tekenend voor deze locatie. De opvangcrisis is niet zomaar opgelost, maar hier kun je zien wat we kunnen bereiken als de bewoners op één staan en we buiten de kaders durven te kijken. Dat geeft vertrouwen.’
Help mee en doe nu een gift
Met jouw bijdrage kunnen wij de Nederlandse en Europese politiek blijven aansporen tot een humaner vluchtelingenbeleid. Jouw steun is onmisbaar voor vluchtelingen die gedwongen zijn alles achter zich te laten op zoek naar veiligheid. Hartelijk bedankt.