IntegratieBarometer 2014: Streng overheidsbeleid staat integratie vluchtelingen in de weg
Hardnekkige economische achterstand
Cijfers van het integratieproces van vluchtelingen laten een zorgelijk beeld zien. De sociaal-economische achterstand is hardnekkig. Relatief weinig vluchtelingen hebben werk: 46% heeft een betaalde baan. Veel vluchtelingen hebben een uitkering (39%) en ze hebben een slechte inkomenspositie. 78% heeft een inkomen ruim beneden modaal en 26% leeft beneden de armoedegrens. Opvallend is dat vergeleken met de vorige IntegratieBarometer uit 2012 meer vluchtelingen een baan hebben. Maar dit zijn voornamelijk banen van minder dan twaalf uur, waardoor vluchtelingen afhankelijk blijven van een uitkering.
Contraproductief beleid
Uit cijfers en gesprekken met vluchtelingen blijkt dat zij zeer gemotiveerd zijn en graag de verantwoordelijkheid voor hun integratie nemen. Maar het algemene beleid houdt onvoldoende rekening met hun situatie. Strenge eisen en gebrek aan ondersteuning veroorzaken (verblijfs)onzekerheid en staan daarmee een goed integratieproces in de weg. De Nederlandse overheid legt de verantwoordelijkheid voor de integratie vooral bij de vluchtelingen. Dat vindt VluchtelingenWerk onverantwoord en ook onbegrijpelijk. “We zijn er allemaal bij gebaat dat vluchtelingen zo snel mogelijk volledig mee kunnen draaien. Waarom het hen dan zo moeilijk gemaakt wordt, is mij een raadsel', aldus Dorine Manson.
Inburgering
Vluchtelingen moeten in het huidige beleid zelf een geschikte taalcursus vinden. Bovendien heeft het (mogelijk) financiële consequenties als zij hun inburgeringsexamen niet halen. Dit kan vluchtelingen ervan weerhouden eraan te beginnen. De koppeling tussen verblijfsrecht en inburgering kan betekenen dat vluchtelingen nooit een permanente verblijfsstatus krijgen. Die onzekerheid leidt ertoe dat mensen zich niet aan Nederland binden.
Arbeidsmarkt
Er is geen specifiek beleid meer om vluchtelingen te ondersteunen bij het vinden van werk. De aandacht gaat al snel naar mensen die gemakkelijker te bemiddelen zijn. Gemeenten moeten inburgering en het vinden van werk beter op elkaar laten aansluiten en hen de kans geven om een opleiding te volgen en stages en werkervaringsplaatsen bieden. Dorine Manson:“Laat de rijksoverheid verantwoordelijkheid tonen en het voortouw nemen om samen met gemeenten en partners in een actieve aanpak de positie van vluchtelingen te verbeteren.”
Gezinshereniging
Voor vluchtelingen die nog niet herenigd zijn met hun gezin is het moeilijk om hier aan hun toekomst te werken. Ze zijn eenzaam en maken zich zorgen over de veiligheid van hun gezin. De onzekerheid of de hereniging ooit gaat lukken werkt ook belemmerend op hun integratie in Nederland. De procedures moeten daarom veel korter zijn. Daarnaast moet de zogenaamde drie maanden nareistermijn niet meer worden gesteld.
Naturalisatie
Vluchtelingen willen graag Nederlander worden. Dan is het voor hen ook makkelijker een baan te vinden. Het wetsvoorstel om de naturalisatietermijn van vijf naar zeven jaar te verlengen werkt dus contraproductief. Voor ‘pardonners’, die alleen een reguliere verblijfsvergunning hebben gekregen, vormt de eis van een geboorteakte en een paspoort een groot obstakel. Velen kunnen daar niet aan voldoen. VluchtelingenWerk vindt dat vluchtelingen en ook pardonners zo snel mogelijk moeten kunnen naturaliseren, zodat zij volwaardig deel kunnen uitmaken van onze samenleving.
Positie verbeteren
Waar vluchtelingen voorheen mettertijd hun positie wisten te verbeteren, boeken ze nu nauwelijks nog vooruitgang. Om te voorkomen dat ze blijvend buiten spel komen te staan, is ondersteuning nodig. Pas dan kan van hen gevraagd worden dat zij hun verantwoordelijkheid nemen. “Vluchtelingen krijgen bescherming in Nederland, omdat zij hun leven niet zeker waren. Geef hen dan ook de rechten en de kansen die hun toekomen”, aldus Dorine Manson.
We analyseerden cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek over de vluchtelingen die tussen 2000 en 2010 asiel hebben aangevraagd, op 1 januari 2010 ingeschreven stonden in de gemeentelijke basisadministratie en op die datum beschikten over een verblijfsstatus of genaturaliseerd waren.
De VluchtelingenWerk IntegratieBarometer is een periodiek onderzoek naar de integratie van vluchtelingen in Nederland. De IntegratieBarometer is gebaseerd op gegevens van het CBS, literatuurstudie, interviews met deskundigen en gesprekken met vluchtelingen. Het onderzoek is uitgevoerd door het onafhankelijke bureau Regioplan in opdracht van VluchtelingenWerk Nederland.