Wanneer ben je een vluchteling?

Een vluchteling is iemand die zijn of haar land van herkomst ontvlucht vanwege gegronde vrees voor vervolging. Dit kan zijn vanwege ras of nationaliteit, godsdienst, politieke overtuiging of het behoren tot een bepaalde sociale groep. Mensen die om andere redenen gevaar lopen, bijvoorbeeld door mensenrechtenschendingen of oorlog, hebben ook recht op bescherming. Dit noemen we subsidiaire bescherming.

Het gaat hier dus om mensen die in eigen land geen bescherming krijgen van de overheid of juist door de overheid worden vervolgd. Voorbeelden van groepen die gevaar lopen zijn LHBTI+'ers in Iran, politieke tegenstanders van het regime in Eritrea en etnische of religieuze minderheden zoals de Rohingya en de Sikhs. 

Vluchtelingen die hun leven of vrijheid niet zeker zijn, mogen niet worden teruggestuurd naar het land van herkomst. Dat is zo bepaald in het Vluchtelingenverdrag van de VN en het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM).

Niet iedere asielzoeker is een vluchteling. Een asielzoeker is iemand die een ander land om bescherming vraagt door een asielverzoek in te dienen. Tijdens de asielprocedure wordt onderzocht of hij of zij recht heeft op deze bescherming. De meeste vluchtelingen beginnen dus als asielzoeker. Wanneer iemand de vluchtelingenstatus krijgt, noemen we diegene ook wel een statushouder.

Het Vluchtelingenverdrag werd opgesteld in 1951 en was oorspronkelijk bedoeld voor mensen die waren gevlucht tijdens en na de Tweede Wereldoorlog. Nederland tekende het verdrag in 1956 en inmiddels zijn er meer dan 150 landen bij aangesloten.

Het Vluchtelingenverdrag is nog altijd essentieel voor de bescherming van vluchtelingen wereldwijd. Staten die het verdrag hebben erkend zijn gebonden aan de verdragsregels en mogen mensen niet terug sturen naar een land waar hun leven gevaar loopt.