Standpunt | Hervestiging en veilige routes
Wat is de situatie?
De meeste vluchtelingen worden opgevangen in de herkomstregio, vaak de meest kwetsbare landen in de wereld. Ze verblijven daar vaak jarenlang in een uitzichtloze situatie: terugkeer naar hun eigen land is (nog) niet mogelijk en ze kunnen geen nieuw bestaan opbouwen in het land waar ze verblijven. Hervestiging naar een ander land is voor deze vluchtelingen vaak het laatste redmiddel.
De UNHCR, de vluchtelingenorganisatie van de Verenigde Naties, bepaalt welke vluchtelingen het meest kwetsbaar zijn en voor hervestiging in aanmerking zouden moeten komen. Dit zijn vaak vluchtelingen die ook in het opvangland niet veilig zijn omdat ze daar als oppositieleider of journalist ook vervolgd worden, tot een minderheid behoren die daar ook gediscrimineerd wordt of bijvoorbeeld alleenstaande vrouwen. Met hervestiging worden daadwerkelijk mensenlevens gered.
Groot tekort aan hervestigingsplekken
Nederland kent een lange traditie in het hervestigen van vluchtelingen op grond van solidariteit met de opvanglanden in de regio. Deze traditie staat helaas onder druk. Het aantal zogenoemde uitgenodigde vluchtelingen is verlaagd van 500 naar 200. Afgelopen jaren heeft Nederland ook extra Syrische vluchtelingen hervestigd op grond van een Europees hervestigingsprogramma, maar ook deze afspraak staat onder druk. Volgens de UNHCR zijn er 2,4 miljoen hervestigingsplekken nodig, maar dit wordt bij lange na niet gehaald. Slechts een heel klein percentage wordt daadwerkelijk hervestigd.
In de New York Declaration van 2016 hebben alle staten die lid zijn van de Verenigde Naties verklaard dat ze zich zullen inzetten om meer vluchtelingen te hervestigen. En ook bescherming met andere vormen van veilige toelating te bieden, zoals humanitaire programma's, sponsoring en studie- en werkprogramma's. Nu vangen meestal minder welvarende landen grote aantallen vluchtelingen op en zijn niet in staat de meest kwetsbare vluchtelingen goede bescherming te bieden.
Huisvesting
In Nederland worden hervestigde vluchtelingen in principe direct in de gemeente gehuisvest. Gemeenten kunnen vrijwillig aangeven dat zij ook hervestigde vluchtelingen willen huisvesten. De aankomstdatum is drie maanden van tevoren bekend en gemeenten krijgen via het COA uitgebreide informatie over het gezin zodat ze de huisvesting goed kunnen voorbereiden. De praktijk leert dat de maatschappelijke begeleiding in vergelijking met andere statushouders intensiever is en vaak wat langer duurt. Dit hangt vaak samen met de vluchtachtergrond en dat zij nieuw zijn in Nederland.
Wat vindt VluchtelingenWerk?
Bij gebrek aan veilige reguliere routes zijn vluchtelingen vaak aangewezen op moeilijke en gevaarlijke manieren om te vluchten. Dat moet veranderen. Hervestiging en aanvullende safe pathways zijn veilige, gereguleerde routes.
VluchtelingenWerk vindt dat Nederland de traditie van hervestiging moet herstellen en verstevigen. Ook moet Nederland aanvullende humanitaire programma's ontwikkelen zoals community sponsoring en studie- en werkprogramma's. Veel andere landen, waaronder Duitsland, Groot-Brittannië en Frankrijk, doen dat al.
Daarnaast vindt VluchtelingenWerk het volgende:
- Er moeten veel meer vluchtelingen worden hervestigd in Nederland en de andere landen in de EU.
- Het nationale hervestigingsquotum van Nederland moet worden verhoogd naar 5000 vluchtelingen per jaar.
- Naast hervestiging moet er op andere manieren bescherming worden geboden door vluchtelingen veilig naar Europa te laten komen, zoals humanitaire toelatingsprogramma’s en het afgeven van werk- en studievisa voor vluchtelingen.
- Er moet geïnvesteerd worden in de integratieprogramma's voor uitgenodigde vluchtelingen zodat ze een nieuw bestaan in Nederland kunnen opbouwen.