Baanbrekend: het Hof veroordeelt Griekenland voor het eerst vanwege een pushback

Terug naar 2019. In dat jaar vluchtte de vrouw om wie het gaat vanuit Turkije naar Griekenland. In Turkije liep ze gevaar omdat ze bij een groep (Gulenisten) hoorde die daar op grote schaal wordt vervolgd. Vlak over de grens bij Griekenland werd de vrouw opgepakt en in grensdetentie gezet. Vanuit daar werd ze terug naar Turkije gestuurd, zonder dat ze de kans kreeg om asiel aan te vragen. En dat terwijl asiel aanvragen een mensenrecht is.

De Turkse vrouw leverde allerlei bewijsstukken aan bij het Hof om aan te tonen wat haar was aangedaan, inclusief foto’s en video’s. De rechter stelde de vrouw in het gelijk. Zij krijgt een schadevergoeding. Ook oordeelde het Hof dat Griekenland systematisch pushbacks uitvoert die het leven van mensen op de vlucht in groot gevaar brengt.  

De uitspraak is een belangrijke overwinning voor onze partner, de Greek Council for Refugees (GCR). GCR speelde een leidende rol in deze zaak en vertegenwoordigde de Turkse vrouw gedurende de hele juridische procedure. Namens haar diende GCR een klacht in bij de openbare aanklager van de Griekse stad Orestiada, maar deze werd afgewezen. Vervolgens bracht de organisatie haar zaak voor het Europees Hof voor de Rechten van de Mens.

Pushbacks worden al jaren scherp veroordeeld door onder andere de media, de Raad van Europa, mensenrechtenorganisaties, ngo’s en leden van het Europees Parlement. Deze uitspraak kan politieke consequenties hebben en ertoe leiden dat de Europese Commissie Europese financiering voor Griekenland opschort zolang het land deze praktijk voortzet.

Helaas kunnen lang niet alle slachtoffers van pushbacks en driftbacks een zaak bij het Hof beginnen. Veel van hen worden namelijk beroofd van hun spullen, waaronder hun telefoon. Dat ontneemt hen de kans om bewijsmateriaal te verzamelen.  

Ook geeft bewijsmateriaal geen garantie. Want bij een tweede aanklager, een Afghaanse jongen, oordeelde het Hof – ondanks krachtige bewijzen - dat de stukken niet sterk genoeg waren voor een veroordeling. De overgrote meerderheid van slachtoffers van pushbacks zal niet aan de zeer zware eisen voor bewijs voldoen, vrezen wij. De uitspraak van de Turkse vrouw is dus baanbrekend en hoopgevend, maar tegelijkertijd is er nog een lange weg te gaan.