Oekraïners hebben geen idee waar ze nog terecht kunnen
Drie jaar lang bieden gemeenten al onderdak aan inmiddels 94.000 Oekraïners. Een enorme prestatie. Maar voor Oekraïners is het nu totaal onduidelijk waar ze nog terechtkunnen.
Bijna alle opvangcentra zitten vol. En in 2024 sloot het belangrijkste aanmeldpunt in Utrecht. Dit zorgde voor veel verwarring bij zowel Oekraïners als gemeenten. Sindsdien moeten Oekraïners in principe zelf bij een gemeente aankloppen. Maar er is geen overzicht van beschikbare plekken in Nederland.
Daardoor moeten ze op goed geluk een gemeente proberen. Vaak krijgen ze daar te horen dat er geen plek is. En staan ze dus voor een dichte deur.
Zelf een opvangplek regelen
Nu vraagt het kabinet aan Oekraïners om zelf een plek te vinden. Maar voor veel van hen is dat onmogelijk. Het Rode Kruis ziet dat steeds meer Oekraïners op straat slapen.
Zonder centrale regie blijft deze situatie verslechteren. Mensen verdwalen in het systeem, sommigen belanden op straat en anderen raken helemaal uit beeld. Dat is onacceptabel.
Hoeveel Oekraïners zijn er in Nederland?
Op dit moment staan er 121.000 Oekraïense vluchtelingen in Nederland ingeschreven, waarvan er ruim 94.150 in de opvang verblijven. De rest heeft eigen huisvesting of woont nog bij een gastgezin.
In juli 2025 zouden er 107.000 opvangplekken beschikbaar moeten zijn. Maar om dat te halen, komen er al tijden veel te weinig plekken bij. Momenteel zijn er slechts 94.300 plekken beschikbaar.
Geen opvang, geen rechten
Een veilige woonplek is niet het enige probleem. Zonder inschrijving bij een gemeente hebben Oekraïense vluchtelingen ook geen recht op zorg, onderwijs en werk. Want de IND bepaalt pas na inschrijving of zij onder de Richtlijn Tijdelijke Bescherming vallen. Dat is een probleem, want volgens EU-regels hebben álle vluchtelingen uit Oekraïne op bescherming. Ook als je nog geen woonplek hebt.
Daarnaast verschilt de kwaliteit van opvang tussen gemeenten sterk. Dat is niet wenselijk. De opvang moet overal beter. Drie jaar na het begin van de oorlog is er geen acute noodsituatie meer. Er moet nu een structurele oplossing komen.
Tijd voor een toekomstperspectief
Ondanks alle problemen heeft het kabinet nog steeds geen duidelijke actie ondernomen.
Wij roepen daarom op tot duurzame opvangplekken waar Oekraïners privacy en regie over hun leven hebben. Daarnaast moeten Oekraïners een toekomstperspectief in Nederland krijgen.
Hoe lang mogen Oekraïners in Nederland blijven?
Oekraïners vallen onder de Richtlijn Tijdelijke Bescherming. Die is op dit moment verlengd tot 4 maart 2026. Maar een jaarlijkse verlenging zorgt voor veel onzekerheid onder Oekraïners.
Als volgend jaar de tijdelijke bescherming voor Oekraïners afloopt, zitten ze al vier jaar in onzekerheid in tijdelijke opvang, zonder duidelijk toekomstperspectief. Terwijl asielzoekers – ondanks lange wachttijden – zicht hebben op een status, huisvesting en integratie, is dat perspectief er voor Oekraïners nog steeds niet.
Daarom pleiten wij met 130 Europese organisaties voor een duurzame en brede oplossing. In plaats van noodoplossingen moeten we kijken naar de lange termijn. Dit kan alleen met sterk en gezamenlijk EU-leiderschap.