'Ik wilde de bommen niet afwachten'
Samenleven met vreemden
In een barak op een legerbasis staan in een kamertje zes bedden in twee rijtjes van drie tegenover elkaar. ’s Morgens ziet Anastasiia (32) niet alleen haar man en zoontje als ze wakker wordt, maar ook een andere Oekraïense familie. Het vreet aan haar: zo lang al samenleven met volslagen vreemden. Ze mag in deze opvang niet zelf eten koken voor haar man Mahmoud en zoontje Sami van vijf. 'Ik voel me wanhopig. Wij kunnen hier ons eigen leven niet leiden.'
Uit de ramen van alle kamers van de barakken hangen gevulde plastic tasjes. Zonder koelkast is buiten, in de winterse kou, de beste plek om boodschappen te bewaren. Binnen zit Anastasiia op de enige tafel te werken op haar laptop. Als er wifi is, kan zij haar werk doen. Na acht maanden snakt het gezin naar wat privacy. Anastasiia: 'Ik wil niet klagen. Ik ben dankbaar dat Nederland ons een veilige plek biedt én dat ik samen ben met mijn gezin. Maar zo lang met een andere familie met hun eigen gewoontes en ritme in één kamer leven, is mentaal heel zwaar.'
Ze vindt het moeilijk om haar zoontje Sami de rust en regelmaat te geven die hij van thuis is gewend. 'Hij kan niet op tijd gaan slapen, omdat het andere jongetje dan nog lawaai maakt. Het is hier nooit stil. Daardoor kan Sami zich niet concentreren op schoolopdrachtjes.' Haar andere grote zorg is het eten en daarmee ook Sami's gezondheid. 'Het warme eten dat de gemeente hier uitdeelt, is totaal anders dan hij van thuis is gewend. Mijn zoon en de meeste andere jonge kinderen weigeren het te eten. Ik zou zo graag weer zelf kunnen koken voor onze zoon, in plaats van zijn maag te vullen met brood en yoghurt. Ik merk dat hij vaker ziek is dan normaal. Ik probeer hem de hele dag vitamines toe te stoppen,' zegt ze wijzend naar de goedgevulde fruitschaal op tafel.
We hebben op deze manier geen enkele regie over ons leven
Anastasiia straalt als ze vertelt over de heerlijke maaltijden die haar man Mahmoud vroeger thuis bereidde. In Oekraïne werkte hij als kok in een Arabisch restaurant. In juli mocht hij aan de slag bij een bedrijf dat auto-onderdelen maakt. Als Mahmoud late dienst heeft, moet hij de maaltijd van het uitdeelpunt koud opeten. Magnetrons op de kamers zijn niet toegestaan. Ook haardrogers en waterkokers zijn verboden. Anastasiia: 'Sommige regels zijn misschien begrijpelijk, maar we hebben op deze manier geen enkele regie over ons leven.'
Vallende bommen
De dag nadat de oorlog uitbreekt in Oekraïne zien ze vanaf hun balkon zwarte wolken over de stad trekken. Het ruikt naar brand. Anastasiia en Mahmoud besluiten onmiddellijk te vertrekken. 'We wilden niet afwachten tot er bommen zouden vallen op onze wijk of zelfs ons huis. Je wilt dat je kind veilig is.’ Dus pakken ze het hoognodige in en stappen in hun auto. ‘Toen ik deur achter me dichttrok, voelde ik: ik weet niet wanneer, maar ik zal hier terugkomen.'
Vijf dagen en vier nachten rijden ze stapvoets in een oneindige file richting Polen. Rijen wanhopige mensen, bepakt en bezakt, proberen Oekraïne te verlaten. Mahmoud blijft al die tijd wakker. Anastasiia zingt voor Sami op de achterbank. Hij mag onbeperkt filmpjes kijken. Ze willen niet dat hij hun zorgen voelt. Hun twijfels over hoe lang ze hun vaderland moeten verlaten en waar ze morgen zullen slapen.
'De uitzichtloze situatie maakt me soms boos en overstuur'
Knop omzetten en overleven
De afgelopen maanden waren een rollercoaster. In het begin controleerde Anastasiia elke tien minuten het nieuws over Oekraïne op haar mobiel. 'De uitzichtloze situatie maakte me soms boos en overstuur. Ik heb inmiddels de knop om weten te zetten om te overleven. Ik focus me op de positieve dingen. Ik heb geen andere keuze. Als ik dat niet doe, stort ik in.' Om even te ontladen gaat ze fietsen of hardlopen of neemt ze haar zoontje Sami mee naar de kinderboerderij.
Sinds ze op de legerbasis wonen, verhuizen er af en toe gezinnen naar een eigen ruimte. Mahmoud en Anastasiia houden hoop op verandering. Ze belt alle instanties die ze maar kan verzinnen, maar een eigen plek of in ieder geval meer privacy en zelf mogen koken, het is er nog niet van gekomen. Anastasiia: 'Niemand weet iets, niemand zegt iets. Er is geen perspectief. Sami vraagt me soms: "De andere kinderen hebben het over oorlog, wat is dat? Wanneer gaan we terug naar huis? Ik mis mijn school." Wat ik mis zijn de gewone dingen: afspreken met vriendinnen, ergens in mijn stad koffie drinken, uitgaan. Ik weet dat wij de oorlog gaan winnen, ik weet alleen niet hoe lang we nog geduld moeten hebben. Tot die tijd zullen we ons leven hier zoveel mogelijk opbouwen. Maar in deze omstandigheden kan ik niet anders dan slechts een paar dagen of hooguit een week vooruit denken. Ik houd hoop dat onze situatie zal veranderen. Niets blijft voor altijd hetzelfde. Daar klamp ik me aan vast.'
Steun vluchtelingen als Anastasiia
Iedere vluchteling zoals Anastasiia heeft een eigen verhaal. Met jouw steun geven we vluchtelingen de begeleiding die ze nodig hebben om hun toekomst in Nederland op te bouwen. Help daarom nu mee met een gift.