Pushbacks in Europa: 'Ze schoten expres rond onze voeten en hoofden'

Verhaal, 24 augustus 2022
Leestijd, 4 min.
Het vluchtverhaal van Reza en zijn gezin is even afschuwelijk als hartverscheurend. In 2019 vlucht de vervolgde atheïst halsoverkop uit Iran, samen met zijn zwangere vrouw en twee jonge kinderen. Drie jaar later is het gezin nog altijd op de vlucht. Van Griekenland tot Kroatië; in ieder Europees land wordt de familie bruut geweerd. Een dag voor ons interview wordt het gezin zelfs beschoten door de beruchte Kroatische grenspolitie. In een vluchtelingenkamp in Bosnië vertelt Reza zijn verhaal.
placeholder

Premature weeën in Turkije

'Ik vluchtte uit Iran om ons leven te redden, toch zijn we overal ongewild', vertelt Reza (48) vanuit Poric, een Bosnisch vluchtelingenkamp voor gezinnen vlakbij de grens met Kroatië. Zijn vrouw Samileh (42) zit stilletjes naast hem en staart naar de tafel voor haar. 'Sinds we Iran verlieten kenden we alleen maar problemen. In Turkije, Griekenland, Albanië, Montenegro en Kroatië: steeds was daar weer politie, steeds wéér geweld.'

Met afgematte blik praat hij verder. 'Toen we vluchtten was mijn vrouw zwanger. Onderweg kreeg ze steeds meer problemen, tot het moment dat we in Turkije waren en haar weeën met zeven maanden begonnen. De Turkse politie haalde ons op en bracht ons naar het ziekenhuis. "We helpen je om dit kind ter wereld te brengen" zeiden ze, "maar daarna brengen we jullie terug naar Iran".'

Reza raakt overmand door verdriet en het gesprek stokt. Naast hem staart Samileh nog steeds naar een denkbeeldig punt op de tafel, maar ook bij haar stromen nu tranen over haar wangen. Als Reza zijn verhaal hervat, raakt zelfs de aanwezige tolk geëmotioneerd. 'Nadat Samileh bevallen was zijn we met onze dochters uit het ziekenhuis gevlucht... onze baby hebben we achtergelaten.' Dan kijkt Samileh op en vertelt: 'Ik heb een papier van het ziekenhuis met daarop alle gegevens van mijn baby. Dat draag ik altijd bij me.' Alsof ze hoopt dat ze in de toekomst alsnog herenigd kan worden met haar kind.

placeholder

De Griekse politie zag ons niet als mensen maar als honden die je kunt slaan

Reza

Ketting-pushbacks

Reza, Samileh en hun dochters van vijftien en zeven jaar komen aan in Griekenland, waar de politie ze direct oppakt en terugstuurt naar Turkije. Reza: 'Ze sloegen ons en namen onze kleren af. De Griekse politie ziet ons niet als mensen maar als honden die je kunt slaan.' Na drie pogingen lukt het de familie om Griekenland te bereiken, toch krijgen ze er geen bescherming.

Het gezin trekt verder en zoekt een plek in andere Europese landen, maar ook daar worden zij het slachtoffer van illegale 'pushbacks', zoals eerder op de grens tussen Griekenland en Turkije gebeurde. Bij een pushback worden vluchtelingen letterlijk teruggeduwd van het ene naar het andere land en wordt het internationale recht op het vragen van asiel genegeerd. Griekenland, Kroatië, Hongarije, Bulgarije, Montenegro, Roemenië, Italië, Oostenrijk: de lijst met landen die zich schuldig maken aan deze mensenrechtenschendingen is lang. Inmiddels raken drie op de tien vluchtelingen die een pushback meemaken slachtoffer van een zogeheten 'ketting-pushback’, waarbij zij op hun vlucht door meerdere Europese landen worden geweerd, laat de Border Violence Monitoring Network weten, een organisatie die de pushbacks in Europa in kaart brengt en de verhalen van slachtoffers documenteert.

Twee dagen geleden komen Reza en zijn gezin aan in het Bosnische grensstadje Bihać. In het omringende en onherbergzame berggebied, door inwoners en vluchtelingen ook wel 'de jungle' genoemd, probeert het gezin twee keer de grens met Kroatië over te steken. Maar de Kroatische grenspolitie is berucht vanwege hun geavanceerde opsporingsapparatuur en extreem geweld tegen vluchtelingen. Beide keren worden Reza, Samileh en hun dochters aangehouden.

Mijn dochter van zeven raakte volledig in paniek en smeekte hen te stoppen

Reza

Ontmoeting met de Kroatische grenspolitie

'De Kroatische politie sloeg ons en namen onze tassen af. Gisteren, bij onze tweede poging, schoten ze op ons; vlak boven onze hoofden en rond onze voeten om ons bang te maken. Weer werden we geslagen en dit keer trapten ze ook onze telefoons en powerbanks kapot. Iemand in ons groepje filmde de beschieting, maar ook zijn telefoon werd kapotgeslagen. Mijn dochter van zeven raakte volledig in paniek en smeekte de politie te stoppen maar ze schreeuwden dat ze haar mond moest houden. Ik riep dat ik met mijn gezin asiel wilde in Kroatië, maar ook dat maakte geen enkel verschil.'

De Border Violence Monitoring Network stelt vast dat de pushbacks in Europa steeds gewelddadiger worden: gedwongen uitkledingen, elektrische schokken, hondenaanvallen, het gebruik van geweren en onrechtmatige detentie zijn aan de orde van de dag. Ook Reza en zijn gezin zaten gisteren, nadat ze zijn beschoten en opgepakt, urenlang opgesloten in een witte bus met tralies. 'Toen stapte de politie in en reed met ons achterin als gekken door de bergen. Op hoge snelheid scheurden ze door de een na de andere bocht. Sommigen van ons werden zo misselijk dat ze moesten overgeven. Na een tijdje stopte de bus midden in de jungle en liet de politie ons eruit. Niemand wist waar we waren. "Stay in Bosnia!" riepen ze terwijl ze ons achterlieten en wegreden.'

Weer schieten er tranen in de ogen van het echtpaar. Reza: 'We willen gewoon gezien worden als normale mensen. Het gaat mijn vrouw en ik niet eens om ons eigen leven, het enige wat we willen is dat onze dochters veilig zijn.'

Help mee en doe een gift!

Met jouw bijdrage kunnen wij de Nederlandse en Europese politiek blijven aansporen tot een humaner vluchtelingenbeleid. Jouw steun is onmisbaar voor vluchtelingen die gedwongen zijn alles achter zich te laten op zoek naar veiligheid. Hartelijk bedankt!