Uitspraak in Frontex-zaak onbevredigend
Dit is de eerste keer dat Frontex zich in een schadevergoedingszaak moest verantwoorden voor de Europese rechter voor hun betrokkenheid bij het illegaal uitzetten van mensen en het schenden van hun fundamentele rechten.
Pushback Syrisch gezin
Het EU-agentschap is eind 2021 door het Syrische gezin voor de rechter gedaagd. In oktober 2016 kwam het gezin in Griekenland aan, waar hun asielverzoek werd geregistreerd. Maar elf dagen later werd het gezin door Frontex en de Griekse autoriteiten op een vliegtuig naar Turkije gezet, zonder dat zij asiel konden aanvragen of er een uitzettingsbesluit lag. Dit was een zogenaamde pushback.
Tijdens de vlucht werden de ouders van hun vier jonge kinderen in aanwezigheid van Frontex-medewerkers gescheiden. Ook mochten ze tijdens de vlucht met niemand praten. In Turkije werd het gezin direct gevangengezet. Na vrijlating had de familie geen toegang tot basisvoorzieningen, zoals een dak boven hun hoofd, water en sanitaire voorzieningen. Het lukte hen niet het hoofd boven water te houden en waarop zij naar Noord Irak vluchtten.
Het gezin werd in deze zaak bijgestaan door Prakken d’Oliveira Human Rights Lawyers en de zaak werd onder andere ondersteund door Vluchtelingenwerk Nederland. Het Syrische gezin reageerde teleurgesteld op de uitspraak van de rechter. ‘Er is ons een groot onrecht aangedaan, dat kunnen we niet vergeten.’
Grondrechten geschonden
Met de uitzetting werd het gezin slachtoffer van een zogenaamde pushback, waarbij mensen zonder voorafgaande procedure naar een ander land worden uitgezet. Daarmee is hen het recht om asiel aan te vragen ontzegd. Ook heeft Frontex hiermee het verbod op non-refoulement geschonden, waarbij het verboden is om asielzoekers of vluchtelingen terug te sturen naar een land waar zij vervolging vrezen of het risico lopen op een onmenselijke behandeling. Beide zijn grondrechten van de Europese Unie en dus bindend, zoals ook in het EU-Handvest van de grondrechten is vastgelegd. Door kinderen tijdens de vlucht van hun ouders te scheiden, schond Frontex ook de rechten van het kind.
Lidstaten verantwoordelijk naleven mensenrechten
Volgens het Europese Hof van Justitie ligt de verantwoordelijkheid voor de naleving van mensenrechten niet bij Frontex maar uitsluitend bij de lidstaten.
Frontex heeft veel macht over het leven van individuen, zoals de zaak van het Syrisch gezin laat zien. VluchtelingenWerk vindt dat deze uitspraak laat zien dat mensen Frontex niet kunnen aanspreken op hoe ze met hen omgaan. Het blijft ook onduidelijk op welke manier het EU-agentschap dan wel invulling moet geven aan zijn toezichthoudende taak.
Europese waarden
De politiek, en met name de Europese Commissie, is nu aan zet. Zij moet aan de slag om de regelgeving te verhelderen zodat duidelijk wordt op welke manier Frontex moet toezien op de naleving van mensenrechten. Frank Candel, bestuursvoorzitter: ‘Deze zaak gaat over meer dan alleen dit Syrische gezin. Veel mensen zijn de afgelopen jaren slachtoffer geworden van een illegale uitzetting. Het schenden van grondrechten van de Europese Unie door een EU-agentschap is een ernstige ondermijning van de waarden waarop de Unie is gebaseerd.’
Een punt dat wordt benadrukt door het Syrische gezin: ‘Europa is een plek waar mensen beschermd worden door mensenrechten. U bent verantwoordelijk om dit na te leven.'
De advocaten van Prakken d'Oliveira zullen zich samen met het gezin op vervolgstappen en het indienen van hoger beroep beraden.
Help mee en doe nu een gift
Met jouw bijdrage kunnen wij de Nederlandse en Europese politiek blijven aansporen tot een humaner vluchtelingenbeleid. Jouw steun is onmisbaar voor vluchtelingen die gedwongen zijn alles achter zich te laten op zoek naar veiligheid. Hartelijk bedankt.